اسلایدر

از جمله یکى کمیت ذکر است که مورد تأکید واقع شده، و یکى‏کیفیتش. در قرآن دو نوع ما تأکید داریم. یکى تعبیراتى از این قبیل‏داریم که «یا ایها الذین امنوا اذکروا الله ذکراً کثیراً» و تعبیراتى شبیه این‏که تأکید روى کثرت ذکر است... کمیت ذکر روى آن تأکید شده که یک‏باب و دو باب و این‏ها نیست. فراوان باید ذکر خدا گفت، ذکر خدا کرد.و در همین زمینه روایاتى داریم که «لکل شى‏ءٍ حد» خداى متعال براى‏هر چیزى یک حدى قرار داده است. نماز را در پنج وقت بخوانید،هفده رکعت واجب است، بعدش دیگر واجب نیست، مستحباتش هم،نوافلش هم دو برابر واجبات است. حج یک مرتبه در عمر واجب‏است. این تعبیرات روایت است که عرض مى‏کنم البت مضمون است.همه چیز حدى دارد غیر از ذکر خدا که هیچ حدى ندارد «اذکروا الله‏ذکراً کثیراً» هر چه بگویید باز هم جاى امتثال این امر هست. این یک‏نحو آیاتى است که درباره اهتمام به ذکر و تشویق به ذکر خدا بیان شده‏که موردش کمیت ذکر است.
اما یک دسته دیگر آیات و روایات داریم که ناظر به کیفیت است.مثلاً در آیه‏اى که دنبال آیات حج است مى‏فرماید: «و اذا قضیتم‏مناسککم اذکروا الله کذکرکم آبائکم او اشد ذکراً»(1) نمى‏فرماید:اذکروا ذکراً. وقتى مناسک حج تمام شد خیال نکنید دیگر این بار ازدوش شما بر داشته شده، دیگر آزاد شده‏اید، تکلیف سنگینى بود و اداکردید و دیگر تمام شد. تازه «و اذا قضیتم مناسککم اذکروا الله» بعد ازاین که همه اعمال حج تمام شد تازه به ذکر خدا بپردازید «کذکرکم‏ابائکم» که حالا این تشبیه براى چیست؟ یک نکته‏اى ذکر کرده‏اند که‏عرض بنده در این جهت و زمینه نیست «کذکرکم ابائکم او اشد ذکراً»مى‏فرماید آن قدر که پدران‏تان را یاد مى‏کنید یا بیشتر و شدیدتر. اینجامى‏فرماید غلظت و کثرت مطرح نیست، مسأله ضعف و شدت است.ضعف و شدت مربوط به ذکر لفظى نیست. منظور این نیست که مثلاًلفظ «لا اله الا الله» را خیلى غلیظ بگویید یا حاء «سبحان الله» را غلیظبگویید، از ته حلق بگویید تا بشود «اشد ذکراً» این شدت ضعف در یادقلبى است. توجه است که شدت ضعف دارد.
پس ذکر یک وقت غلظت و کثرتش مطرح است یا زمانش، یا حالش‏یا مکانش، مثلاً روایت داریم بر این که اگر مجلسى بر پا مى‏شود اگر یک‏یا دو نفر یا چند نفر بنشینند و در آن مجلس یاد خدا نکنند روز قیامت‏آن مجلس حسرت و وبال خواهد بود. این است که گفته شده وقتى که‏مجلس تمام شد لااقل این آیه را بخوانید «سبحان ربک رب العزة عمایصفون و سلام على المرسلین و الحمد لله رب العالمین»(2) مستحب‏است که در پایان هر مجلسى این سه تا جمله تلاوت بشود. البته دربعضى روایات است «انّ ذکرنا من ذکر الله» اگر در یک مجلسى یاد خدانشود یا یاد ما نشود حسرت خواهد بود. یاد اولیاى خدا هم شعارى‏است از یاد خدا و یکى از جلوه‏هاى یاد خداست. پس این طور نیست‏که براى ذکر یک مجلس خاصى باید در نظر گرفت. هر مجلسى که‏برقرار شد به هر عنوان نباید از ذکر خدا خالى باشد.