اسلایدر

علی حکمت

ملک فیصل پادشاه اسبق عربستان سعودی در واکنش به اشغال بیت المقدس در جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل در ژوئن 1967 به دست اسرائیلیان گفته بود؛ «قدس به منزله عروس عربیت ما است و عرب ها نباید بگذارند که قدس مورد تجاوز قرار گیرد...»

سال ها پس از اشغال بیت المقدس و سایر سرزمین های اشغالی و ادامه اشغال و تجاوز، شاعر عصبی مزاج و صریح اللهجه عراقی، مظفرالنواب در یک قصیده بلند و تیز و تند، ملک فیصل و سایر پادشاهان و روسای جمهور کشورهای عربی را با لحن گستاخانه مورد خطاب قرار داد و گفت؛ «اگر قدس عروس شما و عربیت شما و به منزله ناموس شما است، پس چرا تنهایش گذاشته اید و نه تنها تنهایش گذاشته اید بلکه برای نجاتش از چنگال تجاوزکاران تلاش نمی کنید و نه تنها تلاش نمی کنید بلکه با خنجرهای آخته در پشت درهای اتاقی که مورد تجاوز قرار می گیرد، خشمگینانه ایستاده اید و با چهره های برافروخته بر سرش نهیب می زنید که به خاطر حفظ آبرو فریاد برنیاورد و برای از دست نرفتن حیثیت و شرافت عربی، در مقابل هر بلایی که بر سرش می آید، دندان بر جگر بگذارد و جیغ و داد راه نیندازد.»

---

اما کالبدشکافی قضیه حزب الله لبنان ما را به این حقیقت راهنمایی می کند که مصداق کلام مظفر النواب است، جوهر شکل مقاومت اسلامی لبنان در این نکته نهفته است که نه تنها در مقابل تجاوز و اشغال به سنت سران عرب تن نداده است، بلکه حفظ آبرو و صیانت از شرف و غیرت و ناموس را در پرتو جهاد و مبارزه مسلحانه با اشغالگران دانسته و دست به اقدام عملی زده است.

لازم به توضیح نیست که موضع استراتژیک اغلب رژیم های عربی تبعیت از سران کاخ سفید، مماشات با اسرائیل و عدم تحمل نیروهای مقاومت و ضداشغال است. دولت لبنان هم کم و بیش از این قاعده مستثنی نبوده است، اما به دلیل تفاوت هایی که جامعه لبنان با سایر کشورهای عربی دارد کم و کیف برخورد با نیروهای مقاومت متفاوت و در سطح نازل تری بوده است.

همان طور که می دانیم جامعه لبنان دارای تکثر ذاتی است و پلورالیسم سیاسی و دینی و مذهبی در لبنان امری عادی است، به همین جهت مطبوعات، احزاب و تشکل های سیاسی، اجتماعی و صنفی دارای اقتدار هستند و نهادهای مدنی دارای نقشی انکارناپذیر.

حزب الله لبنان در نیمه های سال 1980 و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران اعلام موجودیت کرد. ناپدید شدن امام موسی صدر رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان و تغییر رهبری در جنبش محرومان و شاخه نظامی آن «امل» باعث شد نیروهای زیادی دست به انشعاب بزنند و تشکل جدیدی به نام «حزب الله لبنان» را تشکیل دهند. تشکل جدید به سرعت رشد کرد و با اعلام موضع خود که مبتنی بر مبارزه مسلحانه علیه اسرائیل به منظور آزادسازی سرزمین های اشغالی لبنان در جنگ ژوئن 1967 بود، توانست هم تعداد زیادی از جوانان مومن و مجاهد را جذب کند و هم در بین مردم لبنان به ویژه شیعیان جنوب نفوذ و محبوبیت زایدالوصفی پیدا کند.

کم کم اینجا و آنجا درگیری هایی میان افراد حزب الله و نیروهای اسرائیلی رخ می داد که به عنوان نمونه می توان از درگیری ژوئیه 1993 و درگیری وسیع تری که معروف به عملیات «خوشه های خشم» در سال 1996 شد، نام برد. درگیری های میان حزب الله و نیروهای اسرائیلی اغلب با پیروزی نیروهای مقاومت پایان می پذیرفت و روز به روز بر محبوبیت آنان در بین مردم لبنان افزوده می شد. این افزایش محبوبیت و افزایش قدرت از آنان در مجموع تشکل توانمندی ساخت که هم دولت لبنان و هم همه نیروهای سیاسی و نظامی لبنان مجبور بودند آنان را به رسمیت بشناسند و برایشان حساب و کتاب ویژه یی باز کنند. آنان در عرصه داخلی به عنوان یک تشکل سیاسی و مدنی به شدت فعال بودند و در انتخابات پارلمان و مشارکت در کابینه نقش های اساسی ایفا می کردند. در عرصه نظامی هم این توفیق را داشتند که بخش های زیادی از سرزمین های اشغال شده توسط اسرائیل را آزاد سازند؛ پدیده یی که ارتش های کلاسیک و تا بن دندان مسلح خیلی از کشورهای عربی از تحقق آن ناتوان مانده اند.

---

تجاوز ایالات متحده امریکا به عراق پیامدهای عمیق و همه جانبه یی را برای کل منطقه خاورمیانه به دنبال داشت. در کنار طرح پروژه «خاورمیانه جدید» هیاهوی بسیار بر سر «هلال شیعی»، کوبیدن بر طبل اختلافات شیعه و سنی، برجسته کردن متعمدانه نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه و وضعیت جدید حماس در غزه، باید برای حزب الله لبنان هم چاره یی اندیشیده می شد. جنگ 33 روزه میان اسرائیل و نیروهای مقاومت اسلامی به منزله کلید زدن این پروژه بود. ولی همان طور که همه دیدند و دیدیم فرجام آن نه تنها به نفع اسرائیل نبود، بلکه به یک پیروزی تاریخی، اعجاب انگیز و تمام عیار برای حزب الله منتهی شد؛ موفقیتی که خیلی از ارتش های نیرومند عرب از به دست آوردنش عاجز مانده بودند.

به نظر نگارنده جنگ 33 روزه نقطه عطف تحولات اساسی در ارتباط با حزب الله است. معماران کارکشته پروژه «خاورمیانه جدید» هنگامی که متوجه شدند در عرصه نظامی توفیق زیادی نصیب آنان نخواهد شد، تلاش کردند به کمک کارمندان و کارگزاران شان در بدنه حکومت و جامعه لبنان و با گشودن میدان های رزم جدیدی پای رزمندگان مقاومت اسلامی را به خیابان های بیروت و دیگر شهرهای لبنان باز کنند و با درگیری های داخلی هم مشروعیت سلاح آنان را در معرض تردید قرار دهند و هم اعتبار و حیثیت تاریخی آنان را مصادره کنند و هم در این کشمکش ها نیروهای آنان را دچار فرسایش سازند. و کلام آخر اینکه تحولات چند روز اخیر گرچه قدرت نمایی حزب الله، عقب نشینی دولت سنیوره و گروه های هم سو در 14 مارس را به دنبال داشت، اما این خطر را همچنان در ذهن ها تداعی می کند که کوچک ترین غفلت و غیرقابل اعتناترین لغزش می تواند طرح طراحان خاورمیانه جدید را- حداقل در عرصه لبنان- محقق ساخته و فاجعه به بار آورد.

---

اینجا مایلم متذکر شوم به عنوان یک روزنامه نگار باید ناخوشنودی خود را از برخورد حذفی و نابجای برخی از نیروهای تحت امر حزب الله در ارتباط با وضعیتی که برای روزنامه «المستقبل و ایستگاه های ماهواره ای المستقبل و اخبار المستقبل» - وابسته به تشکیلات حریری - به وجود آمد ابراز دارم.